Nierstenen

Nierstenen is een vaak voorkomend probleem. Ongeveer 5% van de totale Nederlandse bevolking heeft nierstenen. Bij mannen komen nierstenen drie keer vaker voor dan bij vrouwen. Vaak komen stenen voor tussen het dertigste en vijftigste levensjaar. Gelukkig worden de meeste nierstenen spontaan uitgeplast. Het uitplassen van de stenen is wel vaak pijnlijk en de pijnaanvallen (koliekpijnen) kunnen voor veel onrust zorgen.

Soms kan een niersteen niet vanzelf worden uitgeplast en is behandeling nodig. U kunt dan terecht bij de afdeling Urologie van het Albert Schweitzer ziekenhuis. Uniek is dat wij alle behandelingsmogelijkheden aanbieden. De uroloog zal met u bespreken welke behandeling voor u het meest geschikt is.

Bel voor het maken van een afspraak naar de polikliniek Urologie.

Oorzaak
Voeding en leefpatroon hebben invloed op het ontstaan van nierstenen. Er zijn ook aangeboren ziekten en andere ziekten die de kans op nierstenen vergroten.

De nieren scheiden afvalstoffen en overtollig vocht van het lichaam uit. Dit is urine. In de urine kunnen zouten kristallen vormen die niet goed oplosbaar zijn. De kristallen kunnen zich ophopen en een steen vormen. Urine bevat stoffen die de steenvorming kunnen bevorderen en stoffen die vorming belemmeren.

Mogelijke oorzaken:

• De nieren maken te weinig urine aan;
• Te veel uitscheiding van zouten in de urine;
• De samenstelling van de urine;
• Een veranderde zuurgraad van de urine;
• Urineweginfecties.

Herkennen van nierstenen
Nierstenen geven niet altijd klachten. Pas als een niersteen vast komt te zitten, ontstaat de pijn. Vaak begint het met een vage, weinig opvallende pijn in de onderrug (flanken). Geleidelijk wordt de pijn feller en komt in steeds hevigere aanvallen, meestal aan de zijkant van de buik. De pijn trekt vaak door naar de lies, het bovenbeen of de geslachtsorganen.

Tijdens een aanval is er vaak extreme bewegingsdrang. Patiënten zijn rusteloos en lopen vaak rond. Sommige patiënten kruipen letterlijk over de grond van de pijn. Soms is er tegelijkertijd sprake van koorts door een bijkomende urineweginfectie. Andere mogelijke klachten zijn misselijkheid, braken, zweten, bloed in de urine en vaker moeten plassen.

Als er sprake is van een niersteenaanval, dan is het belangrijkste dat de pijn wordt verlicht met medicijnen. Ook medicijnen waardoor de spieren van de urinewegen zich ontspannen, kunnen helpen. De urinewegen worden hierdoor ruimer, waardoor de steen makkelijker kan worden uitgeplast. 

Een steen die groter is dan een halve centimeter kan vaak niet vanzelf door de urineleider omlaag komen. Het is mogelijk om de steen te verwijderen met een uitwendige niersteenvergruizer of via een kijkoperatie. In acute situaties waarbij de steen stuwing en koorts veroorzaakt, volgt vaak direct een ziekenhuisopname en wordt gestart met een antibioticakuur. Er wordt dan een drain in de nier gebracht die ervoor zorgt dat de stuwing afneemt.

De behandelend uroloog zal op basis van onderzoek en eventueel gevonden afwijkingen de beste behandelmethode voor uw niersteenprobleem kiezen.

Niet elke steen moet behandeld worden, soms is het beter om in eerste instantie af te wachten of de steen vanzelf uitgeplast wordt. Stenen die ervoor zorgen dat de urine niet goed kan worden afgevoerd, pijnklachten veroorzaken, een urineweginfectie veroorzaken of snel in grootte toenemen, moeten meestal behandeld worden.

Behandelmogelijkheden
Niersteenvergruizer
De medische term voor niersteenvergruizer is External Shock Wave Lithotripsy (ESWL). Schokgolven wekken energie op, die op de niersteen wordt geconcentreerd en deze tot zeer kleine stukjes vergruist. De niersteenvergruizer vergruist de steen door middel van krachtige drukgolven. De golven worden heel nauwkeurig op de steen gericht. Om dit te kunnen wordt er tijdens de behandeling onder “röntgendoorlichting” gewerkt. Dit betekent dat er tijdens de behandeling continu röntgenfoto’s van de te behandelen nier(en) worden gemaakt.

Na de behandeling zijn de nierstenen vergruisd, maar het gruis is nog wel aan- wezig in de nieren. Dit gruis wordt met de urine uiteindelijk uitgeplast. Soms, als het wat grotere stukjes gruis betreft kan dit wat pijnklachten geven. De ars kan dan pijnstillers voorschrijven. De behandeling duurt ongeveer 30 tot 60 minuten, afhankelijk van de grootte en de ligging van de steen. Als alles goed gaat en er doen zich geen bijzonder- heden voor, dan kan de patiënt na een aantal uren het ziekenhuis al verlaten.

Na enkele dagen of weken vindt er een controlebezoek plaats, waarbij onder andere een röntgenfoto van de buik gemaakt, een zogenaamd buikoverzicht. Op deze foto kan de uroloog zien of er nog stenen of steengruis in de urinewegen aanwezig zijn. Meer informatie over de niersteenvergruizing vindt u in de folder Behandeling van nierstenen. Niersteenvergruizing.

Uretero-renoscopie
Indien niersteenvergruizing niet helpt of niet geschikt is, kan een URS uitkomst bieden. Tijdens een URS brengt de uroloog een dun kijkbuisje (uretero-renoscoop) via de plasbuis en blaas in de urineleider waar de niersteen zich bevindt. Met speciale instrumenten kan de uroloog, afhankelijk van de grootte, de steen in zijn geheel verwijderen. Soms moet de steen echter eerst verkleind worden. Dit gebeurt dan met behulp van een laserstraal die de steen in stukjes schiet.

De ingreep zelf duurt ongeveer 30 tot 60 minuten, afhankelijk van de grootte en de ligging van de steen, maar de patiënt kan pas na twee à drie dagen het ziekenhuis verlaten.

Voordelen:

• Er is geen uitwendige operatiewond of litteken, doordat bij een URS de toegang naar de steen wordt verkregen via de urinewegen zelf is.
• Het herstel na deze ingreep is dus veelal vlot.
• De resultaten van een URS overtreffen die van de uitwendige steen- vergruizer (ESWL); 87 tot 98% van de patiënten is na de behandeling steenvrij.

Nadelen:

• Na afloop van de ingreep moet de patiënt voor een paar dagen worden opgenomen.

Meer informatie over deze behandeling vindt u in de folder Uretero-renoscopie. U kunt ook de film over de Uretero-renoscopie bekijken.

Percutane niersteenoperatie
Deze operatie wordt ‘Percutane Nefrolithotomie’ genoemd, afgekort PNL. Percutaan betekent door de huid heen: er wordt een naaldje door de huid gestoken om vervolgens de nier aan te prikken. Dit gebeurt onder röntgendoorlichting of met behulp van een echoapparaat. Daarna wordt de steen met specifieke instrumenten verwijderd.

Voordelen:

• Grote en harde stenen behandeld kunnen worden. Stenen en gruis kunnen direct uit de nier verwijderd worden. Hierdoor is de nier sneller steenvrij te krijgen dan met bijvoorbeeld ESWL. Na de behandeling is 85% van de patiënten direct steenvrij.

Nadelen:

• Er is een uitwendige operatiewond en het herstel duurt iets langer dan bij een ESWL of URS.
• Na afloop van de ingreep moet de patiënt voor een paar dagen worden opgenomen.
• Soms lukt het niet de nier op de juiste manier aan te prikken en de steen te bereiken.

Meer informatie over deze behandeling vindt u in de folder: Percutane niersteenverwijdering. Of bekijk de film over de percutane niersteenverwijdering.